Tag Archief van: advies

Process Facilitation in Somaliland

At the end of the summer of 2016, I left for a week to Somaliland to carry out an assignment for the local non-governmental organization Gargaar (NGO). In this blog post, I will reflect on my experiences as a process facilitator. How do you approach such an assignment? What happens in the meantime? And how do you respond to that? My biggest question beforehand was: will my way of working be effective in Somaliland?

Gargaar asked me to develop a new strategy for the future. The goal of this NGO is to empower women through Self Help Groups (SHGs). This method was developed in India, where women from the poorest neighborhoods save money together in groups of 10 to 20 and then lend it to each other. With the borrowed money, women start their own businesses, such as repairing clothing or buying an extra goat to sell its milk in their small vegetable shop.

In five years, Gargaar has formed 162 women’s groups. In total, these groups have saved $230,000. I was asked: what are the strengths and weaknesses of our current strategy? What do our women need to further develop? How are we going to shape this movement? What is our vision for the future, and what funding sources can we tap into? For more background information, see my blog: https://www.theohermsen.org/?p=718

On Thursday, August 18, I land at 10 a.m. in the capital Hargeisa. Since I would only be staying for eight days, my plan is to make a quick start today and tomorrow. Together with my clients, we determine who we need to speak with and that we will conclude the week with a conference involving all stakeholders in one room. As I’m picked up from the airport, I realize that the weekend here is not Saturday and Sunday, but Friday and Saturday. In short, my plan for a quick start goes out the window. I’ll have to be smarter about planning my flights in the future.

So, I decide to make the most of what’s possible. I choose to use Thursday evening to meet with my client Mohammed Amin to discuss the plans for the upcoming week. Who can and should I speak with this week? What topics are important, and what ideas does Mohammed Amin have himself? We outline a methodology for the week ahead, and I decide that it’s time to bring out one of my souvenirs: stroopwafels and a Delft blue windmill. As a thank-you for entrusting me with this assignment and this first international experience, I wanted to give something back. A tip I took from Jelle Brandt Corstius’s book ‘Universal Travel Guide for Difficult Countries is to always bring souvenirs from your own country to give as gifts when traveling.

Throughout the week, I speak with various key stakeholders from Gargaar. Supported by a translator, I engage in conversations with several women from the Self Help Groups. I have extensive discussions with the staff of Gargaar, the Ministry of Social Affairs, other NGOs also working with the Self Help Groups method, and we meet with a bank director. These conversations provide me with a good understanding of the issues at hand. Throughout the week, “time” proves to be a very flexible concept. “Tomorrow, the driver will be at your door at 9 a.m.” practically means 10:00 or 10:30. “We need to be with the minister by 9:30 a.m. tomorrow,” actually meant we would only meet the minister the following day.

I spend the week at the “Dutch House” with three Dutch Somalilanders, one of whom is a good friend of mine. They work for the World Bank and for Spark, a Dutch NGO that develops education and entrepreneurship programs for young, ambitious people in developing countries (including Somaliland). I use them as an alternative source of information and as sounding boards. In retrospect, I saw it as a great advantage that I was not staying in a hotel but was lodging in the ‘Dutch House.’ This allowed me to flow with the rhythm of the country. I also learned—besides meeting many people—the rules and social customs.

I conclude my week with a conference where I invite 10 women from different Self Help Groups and three facilitators/staff members. A board member and the director of Gargaar are invited to think about the future of Gargaar. I facilitate the meeting. From the discussions during the past week, we identify three themes to be discussed during the conference.

The day begins like it often did that week: too late. All the women, facilitators, and staff are ready to start at 10 a.m. But we must wait a little longer for the director, who needs to discuss something with a board member. A half-hour later, we can start. The director opens the session with a brief introduction. I then briefly outline the program. Just before I finish, a cameraman from the national television walks in. It turns out the director invited him. The cameraman is so enthusiastic about the topic that he decides to stay for the entire conference. This means he often films me from just a meter away.

During the conference, everything I say is translated by one of the staff members. This gives you more time to think, but it also affects the tempo and flow of the meeting. You also lack direct interaction with the women, which means you must rely on the translator’s skills and the trust relationship between the translator and the women.

After the introduction, we break into three groups, each focusing on a theme. We conduct two rounds. Each session is facilitated by one of the facilitators, who also guides the Self Help Groups and knows the women well. It’s wonderful to see how much input comes from the women. They are clear about what they want and know well what they need to increase their impact.

After the first round, it’s 1 p.m.—time to pray. In terms of timing, this isn’t ideal for the conference. After a short break for prayer and lunch, we continue with a second round. We decide to gather the results from the three groups in a central session, where the facilitators play an important role. They all speak good English, which allows for a lot of input to come back from the group. While many valuable solutions are discussed, there isn’t much interaction between me and the women; it’s primarily a conversation between me and the facilitators.

Beforehand, I wasn’t entirely clear on how to conclude the conference. However, I had noticed that almost every group meeting earlier that week ended with a speech from the chairperson. At the end, the chairperson looked at me to see if I wanted to give a speech. So, we close with several speeches. First, a few women take the floor. The first woman thanks Gargaar for the opportunities it has given her and her community. The second woman emphasizes her newfound self-confidence, stating she never thought she could achieve these results with her group. The last woman expresses her dream of becoming a parliament member.

Then it’s my turn to give a speech. I start by thanking all attendees for their dedication and contributions today. I express my admiration for the achievements of Gargaar and the women present. I highlight that this movement of Self Help Groups is an essential building block for further development in Somaliland. I then decide to bring out my souvenirs again. I had found 10 Delft blue clogs at the local tourist office in Deventer. It’s a lovely moment to present them to the women. I express the hope that these Dutch clogs will symbolize the progress of your Self Help Groups, your communities, and Somaliland.

Finally, it’s the turn of my client, the director of Gargaar, Mohammed Amin. He thanks the women, expresses his satisfaction with the new direction for Gargaar, and concludes with several beautiful experiences he has gained over the past years. At exactly 2 p.m., we wrap up the meeting. I leave with a pounding headache; I became ill halfway through the week. But fortunately, it’s over now, and I can finally rest.

 

In Conclusion

It was a wonderful experience to do my work abroad. You see similarities in your approach and working methods compared to what you are used to in the Netherlands. Here, too, connecting with the culture and people is important. When that connection is made, there is room to add new perspectives. The biggest difference is the language barrier, particularly with the women. This means you have to connect in an indirect and non-verbal way. The relationship between me and the translator, as well as the trust relationship between the translator and the women, is essential. Did my way of working also work in Somaliland? I believe so. In those seven days, I adapted my style and methods to the situation and the people there. This allowed me to be of value. In short, I would wish everyone such an experience. You become very aware of your working style and the impact you have as a change agent on your environment.

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Procesbegeleiding in Somaliland

Aan het einde van de zomer van 2016 vertrok ik voor een week naar Somaliland om een opdracht te doen voor de lokale non-gouvernementele organisatie Gargaar (NGO). In deze blogpost ga ik in op mijn ervaringen als procesbegeleider. Hoe pak je zo’n opdracht aan? Wat gebeurt er tussentijds? En hoe speel je daar op in? Mijn grootste vraag vooraf was: gaat mijn manier van werken ook werken in Somaliland?

Gargaar vroeg mij om een nieuwe strategie voor de toekomst te maken. De doelstelling van deze NGO is het “empoweren” van vrouwen via Self Help Groups (SHG). Deze methode is in India ontwikkeld, waarbij vrouwen uit de armste buurten in groepen van 10 tot 20 samen geld sparen en vervolgens aan elkaar uitlenen. Met het geleende geld starten vrouwen een eigen bedrijf om kleding te repareren of om een extra geit te kopen, zodat ze de melk in hun kleine groentewinkeltje weer kunnen verkopen.

In 5 jaar tijd heeft Gargaar 162 vrouwengroepen gevormd. En in deze groepen hebben in totaal 3.000 vrouwen samen $ 230.000,- gespaard. Aan mij werd de vraag gesteld: wat zijn de sterktes en zwaktes van onze huidige strategie? Wat hebben onze vrouwen nodig om zich verder te ontwikkelen? Hoe gaan we deze beweging verder vormgeven? Wat is onze visie op de toekomst en welke geldbronnen kunnen wij daarvoor aanboren? Zie voor meer achtergrondinformatie mijn blog: https://www.theohermsen.org/?p=718


Op donderdag 18 augustus land ik om 10 uur in de hoofdstad Hargeisa. Omdat ik maar 8 dagen zou blijven, is mijn plan om vandaag en morgen een snelle start te maken. Samen met mijn opdrachtgevers bepalen we, wie we moeten spreken en dat we de week gaan afsluiten met een conferentie waarin we alle betrokkenen in één ruimte hebben. Terwijl ik word opgehaald van het vliegveld, kom ik erachter dat het hier niet zaterdag en zondag weekend is, maar vrijdag en zaterdag. Kortom, mijn plan om een snelle start te maken kan de prullenbak in. Voortaan toch wat slimmer omgaan met het plannen van mijn vlucht.

Dan maar het maximale doen wat mogelijk is. Ik besluit om de donderdagavond te gebruiken om met mijn opdrachtgever Mohammed Amin kennis te maken en de plannen voor de komende week door te spreken. Wie kan en moet ik deze week spreken? Welke topics zijn belangrijk en welke ideeën heeft Mohammed Amin zelf? We lijnen een werkwijze uit voor de komende week en ik besluit dat het nu tijd wordt om een van mijn souvenirs in te zetten. Stroopwafels en een Delfsblauwe windmolen. Als dank voor het gunnen van deze opdracht en deze eerste buitenlandse ervaring aan mij. Een tip die ik uit het boek ‘universele reisgids voor moeilijke landen van Jelle Brandt Corstius heb gehaald luidt: als je op reis gaat, neem altijd souvenirs uit je eigen land mee om cadeau te doen.

Gedurende de week spreek ik met verschillende belangrijke stakeholders van Gargaar. Ondersteund door een tolk, ga ik in gesprek met een aantal vrouwen uit de Self Help Groups. Ik spreek uitgebreid met de medewerkers van Gargaar, met het ministerie van Sociale Zaken, met andere NGO’s die ook met de methode Self Help Groups werken en we spreken met een directeur van bank. De gesprekken leveren mij een goed beeld op van het vraagstuk. De hele week blijkt “tijd” een heel rekbaar begrip. “Morgen, om 9 uur staat de chauffeur voor je deur” betekende in de praktijk 10.00 uur of half 11. “We moeten morgen om 9.30 uur bij de minister zijn”, betekende dat we de minister de dag daarop pas troffen.


Ik slaap de hele week in de “Dutch House” met 3 Nederlandse Somalilanders, waarvan één mijn goede vriend is. Zij werken voor de Wereldbank en voor Spark, een Nederlandse NGO die educatie en enterpreneurship ontwikkelt voor jonge, ambitieuze mensen in ontwikkelingslanden (waaronder Somaliland). Ik gebruik hen als alternatieve informatielijn en sparringpartners. Wat ik achteraf als een groot voordeel zag, was dat ik niet in een hotel zat, maar juist in de ‘Dutch House’ logeerde. Zo ga je mee in de flow van het land. Zo leerde ik – naast veel mensen – ook de regels en omgangsvormen kennen.

Ik sluit mijn week af met een conferentie waarbij ik 10 vrouwen uit verschillende Self Help Groepen uitnodig en drie facilitators/medewerkers. Een bestuurslid en de directeur van Gargaar worden uitgenodigd om mee te denken over de toekomst van Gargaar. Ik begeleid de bijeenkomst. Uit de gesprekken van de afgelopen week, komen we tot drie thema’s die we tijdens de conferentie gaan bespreken.

De dag begint zoals het vaker die week was : te laat ;-). Alle vrouwen, facilitators en
medewerkers zitten precies om 10 uur klaar om te starten. Maar we moeten nog even wachten op de directeur. Hij moet nog iets doorspreken met het bestuurslid. Een half uur later kunnen we starten. De directeur trapt af en geeft een korte introductie. Vervolgens licht ik kort het programma toe. Nog voordat ik daarmee klaar ben, komt er een cameraman van de nationale televisie binnengelopen. De directeur blijkt hem te hebben uitgenodigd. De cameraman is zo enthousiast over het onderwerp, dat hij besluit de hele conferentie te blijven. Wat betekent, dat hij veelal mij filmt tot een meter voor mijn neus.

Tijdens de conferentie wordt alles wat ik zeg vertaald door één van de medewerkers. Je hebt daardoor meer tijd om na te denken, maar het heeft ook gevolgen voor het tempo/ flow van de bijeenkomst. Ook heb je geen directe interactie met de vrouwen, waardoor je moet vertrouwen op de vertaalkwaliteiten van de betreffende tolk en de vertrouwensrelatie tussen de tolk en de vrouwen.


Na de introductie op de bijeenkomst, gaan we uiteen in drie groepen met elk een thema. We doen twee rondes. Iedere sessie wordt begeleid door één van de facilitators, die ook de Self Help Groups begeleiden en de vrouwen ook goed kennen. Het is prachtig om te zien hoeveel input er van de vrouwen komt. Ze hebben scherp wat ze willen en weten goed wat zij nodig hebben om hun impact te vergroten.

Na de eerste ronde is het 13.00 uur. Tijd om te bidden. Qua timing niet echt ideaal voor de bijeenkomst. Na een korte pauze voor het bidden en de lunch wordt de conferentie vervolgd met een tweede ronde. We besluiten de opbrengsten van de drie groepen centraal op te halen, waarbij de facilitators een belangrijke rol spelen. Zij spreken alle drie goed Engels waardoor er veel input vanuit de groep terugkomt. Weliswaar komen er veel zinvolle oplossingsrichtingen op tafel, maar er is niet veel interactie tussen mij en de vrouwen, het is vooral een gesprek tussen mij en de facilitators.

Vooraf had ik nog niet helemaal scherp hoe ik de conferentie zou afronden. Wat me wel was opgevallen in de groepsbijeenkomsten eerder die week, dat bijna iedere bijeenkomst werd afgesloten met een speech door de voorzitter. De voorzitter keek aan het eind naar mij of ik ook een speech wilde geven. We dus sluiten af met een aantal speeches. Allereerst nemen een aantal vrouwen het woord. De eerste vrouw bedankte Gargaar voor de kansen die Gargaar haar en haar community had gegeven. De tweede vrouw benadrukte het zelfvertrouwen, ze had nooit gedacht dat ze deze resultaten met haar groep zou kunnen bereiken. De laatste vrouw sprak haar droom uit om parlementslid te worden.

Vervolgens was het mijn beurt om te speechen. Ik begon met het bedanken van alle aanwezigen voor hun inzet en denkkracht vandaag. Vervolgens sprak ik de bewondering uit over de behaalde resultaten van Gargaar en de aanwezige vrouwen. Dat deze beweging van Self Help Groups een belangrijk bouwsteen is om Somaliland verder te ontwikkelen. Vervolgens besloot ik mijn souvenirs weer tevoorschijn te toveren. Ik had in Deventer bij de lokale VVV 10 Delftsblauwe klompjes gevonden. Een mooi moment om ze tevoorschijn te toveren en aan de vrouwen te overhandigen. Ik sprak de hoop uit dat deze Nederlandse klompjes symbool zouden staan voor de vooruitgang van jullie Self Help Groups, jullie communities en Somaliland.

Uiteindelijk was het de beurt aan mijn opdrachtgever, de directeur van Gargaar, Mohammed Amin. Hij bedankte de vrouwen, sprak zijn tevredenheid over de nieuwe koerst voor Gargaar en sloot af met een aantal prachtige ervaringen die hij de afgelopen jaren had opgedaan. Om klokslag 2 uur sluiten we de bijeenkomst af. Ik met knallende koppijn. Halverwege de week ben ik ziek geworden. Maar gelukkig zit het er nu op en kan ik even gaan rusten.

Tot slot:
Het was een prachtige ervaring om je werk in het buitenland te doen. Je ziet overeenkomsten met je aanpak en werkwijze, zoals je in Nederland gewend bent te doen. Ook hier is aansluiten bij cultuur en mensen belangrijk. Als dat contact er is, is er ruimte om nieuwe perspectieven toe te voegen. Het grootste verschil is de taalbarrière, in dit geval met de vrouwen. Je moet daardoor op een indirecte en niet verbale manier contact maken. De relatie tussen mij en de tolk en de vertrouwensrelatie tussen de tolk en de vrouwen is daarin essentieel. Heeft mijn manier van werken ook gewerkt in Somaliland? Ik denk van wel. In de 7 dagen heb ik werkende weg mijn stijl en werkwijze aangepast aan de situatie en de mensen daar. Dat stelde mij in staat om van toegevoegde waarde te kunnen zijn. Kortom, ik zou iedereen zo’n ervaring gunnen. Je wordt je erg bewust van je manier van werken, maar ook van de impact die je als veranderaar hebt op je omgeving.

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Een bak met palingen

FullSizeRenderEen organisatie is als een bak met palingen. Grote en kleine, dikke en dunne, oude en jonge. En wat hebben die palingen gemeen? Ze zijn glibberig en ze kronkelen! In organisaties zijn voortdurend mensen bezig met het recht leggen der palingen. Dat wil wel lukken, als je ze rookt en in een doosje legt. Het leven is er dan wel uit.

Uit: een bak met palingen Cassee, Groen & Runderkamp (1992)

Het ? – model voor het adviesproces

Zo kijken wij als WeetWatWerkt tegen adviseren en het adviesproces aan:

het ? adviesproces 2

Het klassieke adviesmodel volgt de stappen I. t/m IV; Acquireren, Analyseren en beeldvormen, Diagnostiseren en Aanpakken en tot slot, Overdragen.

De “geboren hulpverlener”, die in veel consultants verborgen zit, volgt de weg langs de rode pijlen; het beeld van het probleem is snel gevormd, we kennen onze pappenheimers immers, we schuiven de klant opzij en gaan het meteen aanpakken en oplossen.

Het model dat ik en mijn collega’s bij WeetWatWerkt volgen, heeft een complexere vorm. In de situatie van je eigen account begint het vaak niet met acquireren, maar met beeldvormen, al dan niet op verzoek van de opdrachtgever of de organisatie. Ben je in staat de neiging te onderdrukken dat beeld meteen te laten leiden tot een oordeel en een “oplossing”, dan ontstaat de ruimte om professionele interventies te plegen. Interventies die de opdrachtgever wezenlijk helpen en die wellicht leiden tot een blijvend effect omdat de opdrachtgever er iets van leert.

De weg die de professionele consultant aflegt, vervolgt na het beeldvormen met een goede analyse (weten). Dat betekent onbevangen waarnemen, feiten verzamelen, tellen, meten, etc. Met de wetenschap die dat oplevert gaat de consultant (opnieuw) in gesprek met de opdrachtgever. Dan gaat het over het delen van het beeld, het uitwisselen van de analyse en het verwerven van steun voor het aanpakken ervan (willen). Dan is het tijd voor een goede diagnose en het ontwerpen van een aanpak. Die aanpak wordt, goedgekeurd door de opdrachtgever, vervolgens uitgevoerd. Die uitvoering is altijd gericht op een zo goed mogelijke overdracht aan de organisatie; op een leereffect waardoor wij niet telkens voor hetzelfde kunstje terug hoeven te komen.